Intellectueel eigendom beschermen: wat kun je doen?

Als jij iets maakt of uitvindt, dan is die creatie jouw intellectueel eigendom. De kans bestaat natuurlijk dat anderen ook willen meeprofiteren van jouw succes. Daarom is het heel belangrijk dat je je intellectueel eigendom beschermt. Zo kunnen anderen er niet zonder jouw toestemming met je idee vandoor gaan.

Wat is intellectueel eigendom?

Om bij het begin te beginnen: wat is intellectueel eigendom precies? Intellectueel eigendom is een verzamelnaam voor rechten die ideeën, concepten en uitvindingen beschermen. Het gaat hierbij om uitgewerkte ideeën, dus niet om gedachtenspinsels. Intellectueel eigendom is bijvoorbeeld van toepassing op nieuwe producten, merken, technieken, software, muziek, teksten, foto’s en illustraties.

Soorten intellectuele eigendomsrechten in Nederland

Er zijn verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten in Nederland. Dat komt doordat je creaties en ideeën niet op één hoop kunt gooien. Doe je een nieuwe uitvinding, dan is dat iets anders dan wanneer je een tekst schrijft. In Nederland bestaan verschillende soorten intellectueel eigendomsrecht:

• Octrooirecht of patentrecht: beschermt een uitvinding rond een technisch product of proces. Octrooi kun je aanvragen bij Octrooicentrum Nederland, wat onderdeel is van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.
• Merkenrechtbeschermt namen van producten of diensten, inclusief logo’s en verpakkingen. Je kunt je merk registeren bij het BOIP, het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom.
• Auteursrecht of copyrightbeschermt werken van letterkunde, wetenschap of kunst, zoals boeken, schilderijen en foto’s. Dit recht hoeft niet geregistreerd of vastgelegd te worden: het geldt automatisch zodra je werk maakt dat hieronder valt.
• Naburige rechtenbeschermen de inspanningen van uitvoerend kunstenaars, muziekproducenten, filmproducenten en omroeporganisaties. Deze rechten ontstaan vanzelf, net als bij het auteursrecht.
• Tekeningen- en modellenrechtbeschermt de vormgeving van twee- of driedimensionale gebruiksvoorwerpen, zoals de vormgeving van huishoudelijke apparaten.
• Databankenrecht geldt voor verzamelingen geordende gegevens, zoals de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dit is een automatisch recht dat niet eerst geregistreerd hoeft te worden.
• Handelsnaamrecht beschermt de naam van een onderneming. Ook dit is een automatisch recht, dat ingaat zodra je je bedrijfsnaam actief gebruikt. Bijvoorbeeld op je website, facturen of in advertenties.
• Het kwekersrecht is er om nieuwe plantenrassen van kwekers beschermen.
• Chipsrecht beschermt elektronische schakelingen op een computerchip, die is geprogrammeerd om een bepaalde functie uit te voeren.

Intellectueel eigendomsrechten vastleggen

Het is belangrijk om te weten onder welk recht jouw intellectueel eigendom valt. Dat weet je ook of je je intellectuele eigendomsrechten moet vastleggen. Het registreren van intellectuele eigendomsrechten is bijvoorbeeld niet nodig als je creatie onder het auteursrecht valt (dat recht geldt automatisch), maar wel als je je merkenrechten wilt behouden. Je moet je merk officieel registreren, wil je het goed kunnen beschermen. Hetzelfde geldt als je een technische uitvinding hebt gedaan: het is belangrijk dat je daar zo snel mogelijk patent op aanvraagt, zodat duidelijk is dat jij de uitvinder bent en niemand anders.

Wat als je idee nog niet is uitgewerkt?

Intellectuele eigendomsrechten zijn alleen van toepassing op uitgewerkte ideeën. Maar wat als je je idee toch alvast wettelijk wilt vastleggen, om later te kunnen bewijzen dat jij er als eerste mee kwam? Dan kun je je idee inclusief datumstempel vastleggen in het i-DEPOT van de BOIP.

Wat als jouw intellectueel eigendom door anderen gebruikt wordt?

Door je intellectueel eigendom vast te leggen, zet je de eerste stap in de bescherming van je merk. Je kunt daarmee bewijzen dat je creatie van jou is. Natuurlijk kan het nog steeds gebeuren dat andere bedrijven proberen om er met jouw creatie vandoor te gaan, zonder dat jij daar toestemming voor hebt gegeven. In dat geval kun je verschillende stappen zetten:

• Ga eerst in gesprek met de partij die jouw intellectuele eigendomsrechten gebruikt. Dat gebeurt namelijk niet altijd met kwade opzet. Je kunt van de partij eisen dat hij stopt met het misbruiken van jouw intellectueel eigendom, of eisen dat hij betaalt voor het gebruik van jouw product.
• Werkt dit niet? Stap dan naar de rechter. In dat geval zijn er verschillende juridische wegen die je kunt bewandelen, afhankelijk van het soort intellectueel eigendomsrecht dat geschonden is. Schakel sowieso een advocaat in, die weet of je bijvoorbeeld een kort geding moet aanspannen, of dat sneller handelen noodzakelijk is om schade voor jouw bedrijf te voorkomen. In dat geval kun je een verzoekschrift indienen en vragen om een direct verbod.
• In overleg met je advocaat bepaal je wat je wilt eisen, zoals een schadevergoeding of winstafdracht van het geld dat de tegenpartij met jouw intellectuele eigendom verdiend heeft.

Zorg dat je gedegen juridische hulp inroept bij zaken die om intellectuele eigendomsrechten gaan. Zo weet je zeker dat je jouw werk het meest effectief beschermt.

Artikelen gerelateerd aan dit onderwerp zijn onze post over auteursrecht en modelrecht.

Lees ook meer over een het vinden van venture capital, eigen merknaam bedenken of ben je nog op zoek naar interessante bedrijfsnaam voorbeelden om je eigen bedrijf te starten met goede ideeën ontdek dan onze uitgebreide artikelen waar wij dieper in gaan op deze onderwerpen.